Kadın bedenindeki en önemli dönüşüm süreçlerinden biri olan menopoz ile ilgili aklınıza takılan sorulara sizin için derlediğimiz bu yazımızda yanıt bulabilirsiniz.
Hayatınızda aniden sıcak basması, uyumada zorluk, çalkantılı ruh hali, hafıza zayıflığı gibi sorunlar yaşıyorsanız menopoz dönemine girmiş olabilirsiniz. Rahatsız edici yan etkilerine rağmen menopoz bir hastalık değil, doğal bir değişim ve kabuk değiştirme sürecidir. Gelin kadınların hayat yolculuğunun en önemli dönemeçlerinden biri olan bu süreci daha yakından tanıyalım...
Menopoz Nedir?
Eski Yunancada ay anlamına gelen “mēn” ve durmak anlamına gelen “paúsis” kelimelerinden türetilen menopoz, her sağlıklı kadının yaşadığı, adet kanamalarının kesilmesi yani yumurtlamanın sona ermesi durumu olarak tanımlanır. Kadınlar ortalama 48 yaşına geldiklerinde menopoz belirtileri göstermeye başlar. Bu yaş kalıtımsal sebeplerle kadından kadına değişiklik gösterse de tıp dünyası tarafından belirlenen genel menopoz yaşı 45-55 arasıdır. 40 yaş öncesi daimi adet kesilmesi durumuna ise erken menopoz adı verilir. Belli bir zamana yayılan menopoz sürecinin üç evresi bulunmaktadır.
Premenopoz: İlk belirtilerin görülmeye başladığı dönem ile adette tamamen kesilmeye kadar olan süre olarak tanımlanır. Birkaç ay ya da birkaç yıl sürebilen bu dönemde yumurtalıkların aktivitesi yavaşlar, adet düzensizlikleri görülür.
Menopoz: Son adet kanamasının görülmesiyle birlikte doğurganlığın sona erdiği zamandır.
Postmenopoz: Adet kesilmesinden sonra yaşlılığa kadar olan 6-8 yıllık süredir. Bir kadının bu sürece girdiğinin anlaşılması için 12 ay boyunca adet görmemesi gerekir.
Menopoz Belirtileri Nelerdir?
Menopoz sürecinin ilk evresi olan premenopoz döneminde adet düzensizlikleri, yumurtlamada azalma, depresif ruh hali, uykusuzluk, sıcak basması, sinirlilik, unutkanlık, hafıza zayıflığı, cinsel istekte azalma, aşırı terleme, nabızda artış, özgüven azalması gibi menopoz öncesi belirtiler yaşayabilirsiniz.
İkinci evre olan asıl menopoz evresinde ise bu belirtiler devam etmekle birlikte, östrojen hormonunun uzun süreli azalması sonucu genital organlarda küçülme, sık idrara çıkma, idrar kaçırma, rahim sarkması, deride incelme, kolajen, saç ve kıl miktarında azalma, ağız kuruluğu, diş eti hastalıkları, kabızlık, basur, damar sertliği, kolesterol artışı, metabolizmada yavaşlama, kilo alımı ve cinsel isteksizlik fark edebilirsiniz. Bu evrede en sık görülen rahatsızlıklardan biri de kemik erimesi olarak bilinen osteoporozdur. Menopoz sonucu kemik yoğunluğunun azalması, kadınların her yıl kemik kitlesinin %3-4’ünü kaybetmesine sebep olur. Böylece kemikleriniz kırılmalara karşı daha zayıf hale gelir.
Beklenmeyen Sürpriz: Erken Menopoz
Her kadın gibi siz de, belli etmeseniz de içten içe erken menopoz kaygısı taşıyor olabilirsiniz. Erken menopoz, 40 yaş öncesinde daimi adet kesilmesi olarak tanımlanır. Bu durumun kesin sebebi bilinmemekle birlikte, genetik faktörlerin rol oynadığı tahmin edilmektedir. Tıp uzmanları anne, teyze gibi yakınlarda erken menopoz öyküsü görülen kişilerde aynı durumun görülebileceğini belirtmektedir. Diğer sebepler arasında ameliyatla yumurtalıkların alınması, onkolojik tedavi gereği alınan kemoterapi ve radyoterapi, aniden değişen sosyo-ekonomik koşullar, yoğun sigara kullanımı sayılabilir. Erken menopoz belirtileri arasında adet düzensizliği, yani iki adet arasındaki sürenin kısalması en belirgin etki olarak ortaya çıkar. Bu durum yumurtlamanın azalması anlamına gelir. Menopoza erken girmenin sonucunda kemik erimesi hızlanır, vajinada kuruluk, sıcak basması, ruhsal durum dengesizlikleri de görülebilir.
Erken Menopozda Neler Yapılabilir?
Erken yaşta adetten kesilme durumlarında, doğal menopoz yaşınıza kadar östrojen hormonu tedavisi ve kemik erimesini önleyici tedavi görebilirsiniz. Bu tedaviler sonucunda menopozun olumsuz yan etkilerini hafif atlatabilirsiniz. Bazı erken menopoz süreçleri kendiliğinden düzelse de buna %1’den az bir oranda rastlanmaktadır. Fizyolojik tedavinin yanında psikolojik destek tedavisi de almanız iyi olabilir. Erken menopoz sürecinde jinekolojik muayenenizi her yıl düzenli aralıklarla yaptırmanız, yumurtalık durumunuzu kontrol ettirmeniz ve gerekirse ek tedaviler almanız çok önemlidir.
Erken menopozla ilgili, herkes gibi sizin de aklınızı en çok kurcalayan nokta anne olma ihtimaliniz olabilir. İçiniz rahat olsun; bu durum anneliğe yüzde yüz engel değildir. Tıp uzmanlarına göre genç yaştaki kadınlar erken menopoza girdikten sonraki birkaç yıl içinde doğal olarak hamile kalabilirler. Zaman kaybetmeden tüp bebek tedavisi görerek anne olmak da mümkündür. Yumurta dondurma ve donasyon gibi gelişmiş tedaviler de çözüm önerileri arasında yer almaktadır.
Menopoz Tedavisi
Her kadının bedensel doğası kendine özgü olduğu ve hatta kültürden kültüre bile değişiklik gösterdiği için, menopoz tedavisi kişiye özel olarak belirlenmektedir. Bazı kadınlar menopoz belirtilerini hafif belirtilerle atlatırken diğerleri ağır geçirebilir. Dolayısıyla, doktorunuzla birlikte size en uygun tedavi yöntemine karar vermeniz gerekir.
Menopozda en yaygın şekilde uygulanan tedavi yöntemleri arasında en başı hormon tedavisi çeker. Östrojen hormonu azalmasıyla birlikte ortaya çıkan şiddetli sıcak basması sorunu yaşıyorsanız hormon replasman tedavisi görebilir, bu olumsuz yan etkiyi bertaraf edebilirsiniz. Bu tedavi türünde iki ana kadınlık hormonu olan östrojen ve progesteron hormonları birlikte verilerek östrojen fazlalığının yarattığı rahim kanseri riski azaltılır. Menopoz sürecinde destek tedavisi olarak doktorunuzun tavsiyesiyle östrojen içerikli bitkisel ürünler de kullanabilirsiniz. Bu ürünler menopozun ortaya çıkardığı uyku bozukluğu, sinirlilik, gece terlemesi, odaklanamama gibi sıkıntılarınızı azaltacak ve kemik sağlığınızı korumanıza yardımcı olacaktır.
Menopozu Rahat Geçirmek Mümkün
Menopoz sürecini rahat geçirmek istiyorsanız, öncelikle bu süreci doğal kabul etmeniz, önyargılarınızı mümkün olduğunca bir kenara bırakmalısınız. Bakış açınız bu dönemi nasıl geçireceğiniz üzerinde belirleyicidir. Pozitif tutum, kendinizle barışık olmanız ve hayat tarzınızda atacağınız doğru adımlarla menopoz yolculuğunuzu daha az yorucu hale getirebilirsiniz. Gelin, bu özel dönemde kendinize destek olmak için neler yapabilirsiniz, birlikte göz atalım…
- Spor yapın: Düzenli egzersiz hem bedeninize hem ruhunuza iyi gelir. Haftada 3 gün en az yarım saat koşu, yürüyüş, bisiklet, yoga veya size en uygun sporu yapın. Asansör yerine merdiveni tercih edin.
- Beslenmenize dikkat edin: Süt, yoğurt gibi kalsiyum yönünden zengin gıdalarla beslenmek kemikleri güçlendirir. Günde 200 ml. bu gıdalardan tüketin. Antioksidan yönünden zengin beslenin. Bol bol balık, ceviz, domates, brokoli, çilek, havuç, fındık tüketin.
- Stresten kaçının: Günümüzde stresten tam olarak kaçınmak pek mümkün olmasa da size menopozla ilgili olumsuz telkinlerde bulunan insanlarla bir araya gelmekten mümkün olduğunca kaçının. Meditasyon yapın. Her gün en az yarım saati sadece kendinize ayırıp keyif aldığınız bir şeyle uğraşın.
- D vitamini alın: Mümkün oldukça bol bol güneşlenin. D vitamini sizi kemik erimesinin yol açtığı kalça kemiği kırıklarına, omurga kırık ve çökmelerine karşı korurken, pozitif ruh halinizi korumanıza da yardımcı olacaktır.
- Sigaradan uzak durun: Sigaranın östrojen hormonu salgılanmasını azaltarak yumurtalıkların fonksiyonunu bozduğu, erken menopozu ve menopozun yan etkilerini tetiklediği bilinir.
- Kilo dengenizi koruyun: Kemik erimesi ve kalp damar hastalıklarından korunmak için düşük kalorili ve düşük kolesterollü beslenin. Doymuş yağ, şeker, hazır gıda tüketimini azaltın. Lif yönünden zengin beslenin. Uykusuzluk ve kemik erimesini tetikleyen kafein yerine doğal bitki çaylarını tercih edebilirsiniz.
- Hobi edinin: Zevk aldığınız ve üretkenliğinizi ortaya koyabileceğiniz bir hobiyle uğraşmak ruh sağlığınızı pozitif yönde etkiler ve menopoz sürecindeki anksiyete ve gerginlik durumlarının üstesinden gelmenize yardımcı olur.
- Özgürlüğün tadını çıkarın: Artık tatiller adet dönemine denk gelmeyecek, regl ağrıları çekmeyeceksiniz ve doğum kontrolünü düşünmek zorunda kalmayacaksınız. Keyfini sonuna kadar yaşayın ve hayatın doğal dönüşüm süreçlerindeki gizli hediyelerin farkına varmayı unutmayın!
